KOMU PRZYSŁUGUJE ODSZKODOWANIE Z TYTUŁU POGORSZENIA SYTUACJI ŻYCIOWEJ
Art. 446 § 3 kc mówi o odpowiedzialności za szkody majątkowe wynikające ze śmierci poszkodowanego a konkretnie, że rodzinie osoby, która poniosła śmierć wskutek wypadku przysługuje stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek tej śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.
Do kręgu osób uprawnionych zalicza się najbliższych członków rodziny zmarłego, niekoniecznie z nim spokrewnionych, których sytuacja życiowa kształtowała się w pewnej zależności od zmarłego. Będą to więc głównie małżonek zmarłego oraz jego małoletnie lub niesamodzielne dzieci. Odszkodowanie za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej przysługiwać będzie również, pod warunkiem jego należytego udokumentowania i uzasadnienia, dorosłym i samodzielnym dzieciom zmarłego, jego partnerom życiowym (konkubentom, narzeczonym) oraz dalszym zstępnym i wstępnym, macosze i ojczymowi zmarłego, jego dziadkom, wujostwu i rodzeństwu. Przy dochodzeniu odszkodowania należy pamiętać, że brak silnych więzi emocjonalnych ze zmarłym oraz brak zależności pomiędzy roszczącymi a zmarłym pozbawia ich uprawnienia do dochodzenia tego roszczenia. Przesłankę do przyznania odszkodowania stanowi znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, które osoby roszczące muszą należycie udokumentować oraz skutecznie wykazać poprzez udowodnienie, że śmierć osoby bliskiej miała wpływ na ich położenie życiowe, czy też utratę możliwości stabilizacji lub polepszenia warunków do życia.
W celu skutecznego dochodzenia odszkodowania należy wykazać np:
- pogorszenie sytuacji finansowej w związku z brakiem dochodów zmarłego;
- utratę różnego rodzaju świadczeń, nie tylko finansowych, otrzymywanych od osoby zmarłej;
- brak opieki ze strony zmarłego w rozmaitych sytuacjach życiowych;
- braku pomocy zmarłego w wychowaniu, opiece i codziennej troski o dzieci;
- brak możliwości korzystania z umiejętności zmarłego, jego wsparcia i pomocy w bieżących sprawach dnia codziennego;
- brak pomocy zmarłego w organizowaniu codziennych spraw, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, rolnego, firmy;
- brak możliwości zaoszczędzenia pieniędzy na różnorakie potrzeby zaspokajane wcześniej przez zmarłego;
- konieczność rezygnacji z pracy zawodowej, nauki, dokształcania zawodowego, z powodu pojawienia się innych obowiązków po śmierci osoby bliskiej;
- wystąpienie pogorszenia się stanu zdrowia, także psychicznego, które powoduje, że osoba uprawniona nie jest w stanie należycie zajmować się własnymi sprawami domowymi i zawodowymi np. uzyskiwać dochodów na dotychczasowym poziomie (pogorszenie zaradności życiowej);
- wydatki, których nie byłoby, gdyby osoba bliska żyła np. na remonty domu, naprawę samochodu, prace w gospodarstwie rolnym, które zmarły wykonywał samodzielnie;
- utratę szansy na pomoc w przyszłości, gdy byłaby ona szczególnie pożądana ze względu na wiek lub stan zdrowia osoby roszczącej;
Ocena, czy nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji życiowej członków rodziny zmarłego polega na porównaniu hipotetycznego stanu odzwierciedlającego sytuację w jakiej znajdowaliby się bliscy zmarłego gdyby żył do sytuacji w jakiej znajdują się w związku z jego śmiercią. Pamiętać jednak należy, że nie chodzi wyłącznie o czysto finansowy aspekt pogorszenia sytuacji życiowej, gdyż przewidziane w art. 446 § 3 k.c. pogorszenie sytuacji życiowej polega na obiektywnym pogorszeniu pozycji życiowej danej osoby w świecie zewnętrznym.
Wyrokiem z dnia 8 grudnia 2017 r w sprawie o sygn. akt I C 439/16 Sąd Okręgowy w Słupsku zasądził na rzecz powódki po śmierci syna odszkodowanie w wysokości 30.000 zł. Zdaniem sądu po stracie osoby bliskiej u poszkodowanej nastąpiło znaczne pogorszenie sytuacji życiowej obejmujące niekorzystne zmiany w sytuacji materialnej, jak też w zakresie dóbr niematerialnych, które na tę sytuację rzutują, dających się przewidzieć w przyszłości na podstawie zasad doświadczenia życiowego. Syn był bardzo ważną osoba w życiu powódki, motywował ją do działania, wyznaczał życiowe cele, wspierał ją, przy nim czuła się bezpieczna. Ponadto ból i cierpienie po nagłej i tragicznej śmierci dziecka, poczucie osamotnienia, krzywdy i zawiedzionych nadziei wywołały u poszkodowanej osłabienie psychiki i wystąpienie zaburzeń depresyjnych, co zostało potwierdzone przez biegłych. Sąd w oparciu o zgromadzony w aktach materiał dowodowy, nie miał żadnych wątpliwości, że sytuacja powódki po śmierci syna uległa zmianie na niekorzyść – śmierć syna spowodowała, że utraciła ona wsparcie i pomoc w różnych sytuacjach życiowych, jak też szansę na wsparcie i pomoc ze strony syna w przyszłości, na które niewątpliwie mogłaby zasadnie liczyć zwłaszcza w razie choroby, czy problemów życiowych.
Powyższy wyrok potwierdza, że pogorszenie sytuacji życiowej polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej, lecz także na utracie realnej możliwości samej stabilizacji warunków życiowych lub ich realnego polepszenia. Przyznanie stosownego odszkodowania jest niezależne od zadośćuczynienia uzyskanego po śmierci osoby bliskiej.
