Wypadki w rolnictwie są niemal nieodłącznie związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Wynika to nie tylko z racji znacznego natężenia i intensywności pracy, ale również z coraz większej mechanizacji. Stąd też obowiązkiem jest, by rolnik (rozumiany jako posiadacz lub współposiadacz) w dniu nabycia gospodarstwa zawarł umowę ubezpieczenia z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego (rozumianego jako areał użytków rolnych przekraczających 1 ha, jeżeli podlega w całości lub części opodatkowaniu podatkiem rolnym).
Umowa zawierana jest na 12 miesięcy, a brak wypowiedzenia (nie później niż jeden dzień przed końcem okresu, na jaki została zawarta) jest równoznaczny z automatycznym jej przedłużeniem na kolejne 12 miesięcy (tzw. zasada automatyzmu).
Zmiana właściciela wiąże się zaś z obowiązkiem nałożonym na sprzedającego gospodarstwo poinformowania o tym fakcie dotychczasowe towarzystwo ubezpieczeniowe. Wybór innego zakładu ubezpieczeń przez nabywcę rodzi bowiem powinność wypowiedzenia obecnej umowy. Rozpoczęcie ochrony ubezpieczeniowej uzależnione jest od zapłacenia składki lub pierwszej raty, chyba że ustalono przyszły termin płatności – wówczas początek ochrony wyznacza dzień zawarcia umowy.
Czas trwania umowy
Co istotne z perspektywy rolnika w kwestii ochrony wynikającej z umowy ubezpieczenia – wygasa ona nie tylko z upływem czasu, na jaki została zwarta, ale również:
- z powodu utraty statusu gospodarstwa rolnego, np. w wyniku sprzedaży jego części i posiadania mniej niż 1 ha użytków i gruntów,
- z racji zaprzestania podleganiu opodatkowaniem rolnym na skutek zmiany stanu prawnego lub faktycznego, np. utraty własności gruntów,
- ze względu na sprzedaż gospodarstwa i (w przypadku umów zawartych przed 11.02.2012 r.) wypowiedzenie umowy przez nowego właściciela w terminie 30 dni od objęcia go w posiadanie,
- w wyniku ogłoszenia upadłości zakładu ubezpieczeń – po upływie 3 miesięcy.
Umowy zawarte po 11.02.2012 r. rozwiązują się:
- z powodu wypowiedzenia przez nowego właściciela (może to zrobić od dnia nabycia gospodarstwa do końca obowiązywania umowy),
- na skutek odstąpienia od umowy zawartej na odległość, np. przez telefon lub Internet,
- w wyniku wypowiedzenia umowy przedłużonej automatycznie na kolejny okres w sytuacji, gdy posiada drugą polisę (tzw. podwójne ubezpieczenie).
Jakie znaczenie ma ubezpieczenie OC rolnika?
Ubezpieczenie OC rolnika przenosi ciężar odpowiedzialności za określone zdarzenie na ubezpieczyciela, tj. w sytuacji, gdy rolnik lub osoba pracująca w gospodarstwie rolnym wyrządzi szkodę osobie trzeciej, w wyniku czego dojdzie do śmierci, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia bądź utraty, zniszczenia czy uszkodzenia mienia.
Inaczej w procedurze dochodzenia roszczeń odszkodowawczych kształtuje się sytuacja rolnika, osób pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym (m.in. dzieci, rodziców, konkubentów) i osób trzecich, ale o tym szerzej w odrębnym artykule.
W odmienny sposób rozkłada się też ciężar odpowiedzialności za szkody wyrządzone przez osoby, a szkody wyrządzone w związku z użytkowaniem maszyn rolniczych, co stanowi temat kolejnego wpisu. Jednak tytułem wstępu należy podkreślić, że z racji objęcia szkód wyrządzonych ruchem pojazdów i maszyn rolniczych OC rolnika, nie istnieje konieczność zawierania dla nich odrębnej umowy ubezpieczenia.
Wyjątek!
Ciągnik rolniczy – wymagający ubezpieczenia OC pojazdów mechanicznych.
Konsekwencje braku OC
Ze względu na ochronną funkcję umowy ubezpieczenia, w sytuacji wystąpienia zdarzenia losowe wywołującego szkodę – wypadku w gospodarstwie rolnym – ubezpieczyciel pokryje koszty odszkodowania, przysługujące poszkodowanemu. Stanowi to korzystne zabezpieczenie majątku rolnika, który nie będzie płacił z własnej kieszeni. Zdarza się jednak, że rolnik nie posiada polisy OC, co znacznie komplikuje jego sytuację. Wówczas:
- Osoba poszkodowana w jego gospodarstwie może otrzymać odszkodowanie z Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.
- Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny wystąpi następnie z tzw. roszczeniem regresowym do właściciela gospodarstwa z tytułu wypłaconego odszkodowania.
Niestety, to nie wszystkie konsekwencje, jakie czekają rolnika za brak obowiązkowego ubezpieczenia OC. Z istoty obowiązku wynika konieczność poniesienia kary za jego niewykonanie. W tym przypadku będzie to grzywna w wysokości równowartości jednej dziesiątej minimalnego wynagrodzenia za pracę, tj. w 2017 r. – 200 zł.
Biorąc pod uwagę skutki braku OC i łatwą dostępność polis należy zauważyć, że warto skorzystać z ochrony ubezpieczeniowej. Jak się okazuje – ubezpieczenie to nie tylko nasz obowiązek, ale i przywilej – my bez obaw możemy prowadzić gospodarstwo, a ubezpieczyciel zajmuje się likwidacją szkód.
Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. z 2016 r. poz. 2060)
- Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (Dz.U. z 2017 r. poz. 683)
- Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2017 r. poz. 1260)
